کلاژن یکی از فراوان‌ترین پروتئین‌ها در بدن است و بخش بزرگی از پوست، مو و ناخن‌ها را می‌سازد. از لحاظ فنی یک پلی پپتید، کلاژن شامل تلفیقی از اسیدهای آمینه مانند پرولین و گلیسین است، که در همه‌ی بافت‌های همبند در بدن وجود دارد (از جمله اندام های حیاتی!).
گرچه محصولات زیبایی و شامپو‌ها مزایای کلاژن را روی برچسب‌هایشان در بوق و کرنا می‌زنند، اما مزیت‌های واقعی از درمان داخلی نشآت می‌گیرد، نه یک درمان موضعی.
کلاژن چیست؟
کلاژن یک اسید آمینه با زنجیره بلند و فراوان‌ترین پروتئین در بدن است. از اسیدهای آمینه‌ی منحصر به فردی مانند گلیسین، پرولین، هیدروکسی و آرژنین تشکیل شده و در طبیعت منحصرا در بافت حیوانی، به خصوص استخوان‌ها و بافت همبند یافت می‌شود. مسئول خاصیت ارتجاعی پوست و قدرت مو و ثبات بافت همبند است.
در واقع، پروتئین کلاژن تا 30 درصد از کل پروتئین بدن و 70 درصد از پروتئین پوست را می‌سازد! تولید کلاژن طبیعی بدن با افزایش سن کاهش می‌یابد و بسیاری از عوامل مانند سبک زندگی مدرن (مانند استرس، رژیم غذایی نامناسب، عدم تعادل سلامت روده، و غیره) می‌تواند توانایی بدن در ساخت کلاژن را کاهش دهد.
ژلاتین در مقابل کلاژن
این دو اغلب به جای یکدیگر به کار برده می‌شود، اما یک تفاوت بین آنها وجود دارد.
کلاژن شکل اساسی پروتئین موجود در بدن است و ژلاتین زمانی که کلاژن جوشانده شود یا به شیوه‌ایی گرم شود، تولید می‌شود. این دو ترکیب بسیار شبیه هستند و تقریبا قابل جایگزینی هستند، اما هنگامی که پای مکمل‌ها به میان می‌آید این تفاوت‌ها خودنمایی می‌کند:
- کلاژن پپتیدها (شکل هیدرولیزشده‌ی ژلاتین) شامل پروتئین‌های تجزیه شده به زنجیرهای پپتیدی منفرد است. این شکل از پروتئین معمولا آسان‌تر هضم می‌شوند و اغلب برای افراد مبتلا به مشکلات گوارشی پیشنهاد می‌گردد. یکی از مزیت‌های این نوع خاص از کلاژن این است که به راحتی با بسیاری از نوشیدنی‌های سرد و گرم مخلوط شده و از آنجایی که فاقد مزه است، افزودن آن به غذاها و نوشیدنی‌ها امکان‌پذیر است، با این حال، از آنجایی که ژل مانند نیست و برای دستور پخت‌هایی که به فرم ژلاتینی نیاز است، مناسب نیست.
- پروتئین کلاژن (همچنین پودر ژلاتین نامیده می‌شود) شکل خالص پروتئین است که اغلب در رژیم‌های غذایی مانند GAPS و SCD (هر چند برخی از افراد ممکن است در ابتدا قادر به هضم آن نباشند) توصیه می‌شود، زیرا قادر به محافظت از دستگاه گوارش است. از دیدگاه پخت و پز، به شکل ژل است و برای تهیه‌ی دستور پخت‌هایی مانند ویتامین‌های جویدنی، آدامس‌ها و مارشملو عالی است. این شکل از کلاژن به طور طبیعی در آبگوشت وجود دارد و مادامی که حرارت ببیند کلاژن طبیعی موجود در استخوان‌ها شکسته و خارج می‌شود. به همین دلیل آبگوشت در یخچال غلیظ و ژل مانند می‌شود.
در نسل‌های گذشته، مردم اغلب مقادیر خیلی بیشتری از کلاژن یا ژلاتین را از طریق مواد غذایی جذب می‌نمودند، و از آنجایی که پدربزرگ و مادربزرگ‌هایمان و والدین آنها بیشتر غذاها از قبیل آبگوشت، عصاره‌ی گوشت و خوراک گوشت‌های با استخوان را در خانه تهیه می‌کردند، این اسیدآمینه را به طور طبیعی جذب می‌نمودند.
مزایای کلاژن برای پوست
هرچند که کلاژن برای کل بدن مفید است، اما به طرز محسوس‌تری برای پوست مفید است. به این دلیل که هر چه فرد مسن‌تر می‌شود، اپیدرمیک (لایه بیرونی پوست) نازک می‌شود و خاصیت ارتجاعی پوست طی فرآیندی تحت عنوان الاستوسیس از دست می‌رود. متعاقباً، نشانه‌های بیشتری از پیری و چین و چروک بیشتر در فرد بوجود می‌آید.
خبر خوب این است که این تغییرات به طور دائم یا غیر قابل برگشت نیستند. در واقع، طبق مطالعه‌ایی که در سال گذشته صورت پذیرفت، مشخص شد زنانی که به طور منظم به مدت 8 هفته هیدرولیز کلاژن (فرم پپتید) مصرف نمودند تا 20 درصد از میزان چین و چروک‌هایشان کاسته شده!
حتی هیجان انگیزتر:
علاوه بر این، پس از 8 هفته مصرف این مکمل‌ها فرایند تولید کلاژن در بدن بهبود یافت. این مطالعه همچنین نشان داد مصرف کلاژن می‌تواند رطوبت و قابلیت ارتجاعی پوست را که در روند پیری کاهش می یابد، را افزایش دهد. ذکر این نکته مهم است که این مطالعه از شکل هیدرولیز شده (پپتید) کلاژن استفاده کرد، آنچه فرم قابل هضم‌تر کلاژن است.
من از وجود هیچ مطالعه‌ایی که به طور مستقیم به مقایسه‌ی ژلاتین و کلاژن پرداخته باشد و تاثیر آنها بر پوست را مقایسه نموده باشد، اطلاع ندارم، به همین منظور برای سلامت پوست، از فرم پپتید کلاژن استفاده می‌کنم.
سایر مزایای کلاژن
هرچند نه سریع و محسوس، اما کلاژن مزیت‌های دیگری نیز دارد که ممکن است حتی مهم‌تر از موارد ذکر شده باشند. برای مثال، کلاژن برای نقش‌هایی مانند موارد زیر مورد مطالعه قرار گرفت:
سلامت استخوان و مفاصل، کلاژن می‌تواند برای استخوان‌ها و مفاصل به همان اندازه که برای سلامت پوست مفید است، مفید باشد. با کمک به تولید طبیعی کلاژن بدن و فراهم کردن یک منبع زیستی از اسیدهای آمینه، کلاژن می‌تواند در طول زمان سلامت استخوان و مفاصل را بهبود بخشد.
در واقع، در یک مطالعه‌ی مقایسه‌ی با دارونماهاها مشخص شد کلاژن درد مفاصل را به طرز قابل توجهی التیام می‌بخشد.
تعادل هورمونی، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که اسیدهای آمینه‌ی خاص موجود در کلاژن می‌تواند به بهبود تعادل اسید آمینه در بدن کمک کند و پشتوانه‌ایی برای تولید هورمون طبیعی بدن باشد.
گوارش، همانطور که اشاره شد، ژلاتین و کلاژن قادر به محافظت از دستگاه گوارش است و گوارش را بهبود می‌بخشد، مصرف ژلاتین اغلب در رژیم‌های غذایی ویژه روده مانند GAPS و SCD توصیه می‌شود.
- ۹۹/۰۳/۰۸